उमेश चतुर्वेदी
दुई दशक अगाडि, चीनले सस्तो वस्तु उत्पादन गर्ने र ती वस्तुहरू तीव्र रूपमा निर्यात गर्ने क्षमताले विश्वलाई चकित पारेको थियो। यसको प्रभाव केवल अमेरिकी अर्थतन्त्रमा नभई, अमेरिकाको राजनीतिमा पनि परेको थियो। तर अहिले चीनको तीव्र आर्थिक विस्तार इन्डोनेसियादेखि जर्मनी र ब्राजिलसम्म संसारभर देखिन थालेको छ। राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सुरु गरेको टैरिफ युद्धको उद्देश्य चीनजस्ता देशलाई दबाबमा ल्याउनु थियो। तर, चीनमा बनेका खेलौना, कार र जुत्ताहरू यति तीव्र रूपमा अन्य मुलुकहरूमा निर्यात भइरहेका छन् कि यसले विश्व अर्थतन्त्र र भू-राजनीतिमा नै परिवर्तन ल्याइरहेको छ।
सन् २०२४ को सुरुवातदेखि नै चीनको व्यापारिक अधिशेष करिब ५०० अर्ब डलर पुगेको छ, जुन गत वर्षको तुलनामा ४० प्रतिशतले बढी हो। यसले चीनको अर्थतन्त्रलाई तीव्र बनाइरहेको छ र विश्व बजारमा चीनका सामानको प्रभुत्व झनै बढेको छ।
धेरैजसो अर्थशास्त्रीहरू विश्वास गर्छन् कि अमेरिका जति नै टैरिफ लगाए पनि चीनको निर्यात रोक्न सकिन्न, किनभने चीनसँग निर्यात गर्न पर्याप्त वस्तुहरू छन्। चीनले लामो समयदेखि आफ्नो उत्पादन क्षेत्रमा लगानी गर्दै आएको छ, जसका कारण घरेलु मागभन्दा धेरै वस्तुहरू चीनमै उत्पादन भइरहेका छन्। ट्रम्पको नयाँ टैरिफ नीतिका बाबजुद पनि चीन आफ्नो निर्यातमुखी नीति परिवर्तन गर्ने सोचमा छैन।
चीनले दक्षिणपूर्वी एसिया, ल्याटिन अमेरिका र युरोपतर्फ आफ्नो वस्तु प्रवाहको दिशा मोडिसकेको छ। ट्रम्प यिनै देशहरूलाई पनि टैरिफको चेतावनी दिइरहेका छन्, जहाँ चीनका सामान भरिभराउ छन्—जसमा भियतनाम, कम्बोडिया र इन्डोनेसिया पर्छन्।
यता, केही देशहरू पनि चीनका वस्तुहरू अमेरिकामा निर्यात गर्न कोशिश गरिरहेका छन्। तर, यदि ती देशहरूले अमेरिका संग टैरिफ घटाउने सहमति गर्न सकेनन् भने तिनीहरूले गम्भीर अमेरिकी टैरिफको सामना गर्नुपर्नेछ।
चीनले सन् २०१५ मै “मेड इन चाइना २०२५” नीति ल्याएको थियो, जसको उद्देश्य उच्च प्रविधियुक्त र उच्च मूल्य भएका वस्तुहरू जस्तै परिष्कृत कम्प्युटर चिप्स र इलेक्ट्रिक गाडीहरू उत्पादन गर्नु हो। त्यसकै प्रतिक्रियामा अमेरिका र युरोपले यस्ता वस्तुहरूमा टैरिफ बढाएका छन्।
यद्यपि, १७ जुनमा सार्वजनिक भएका चिनियाँ सरकारी तथ्यांकहरूले देखाउँछन् कि बाह्य अनिश्चितताका बाबजुद, चीनको अर्थतन्त्रमा सुधार जारी छ। राष्ट्रिय तथ्यांक कार्यालयका अनुसार, मे महिनामा चीनको औद्योगिक उत्पादनमा ५.८ प्रतिशतको वृद्धि भएको छ, जुन अप्रिलमा ६.१ प्रतिशत थियो। खुद्रा बिक्री र उपभोक्ता खर्चमा पनि मे महिनामा ६.४ प्रतिशत वृद्धिको रिपोर्ट छ।
यसबाहेक, पूर्वाधार, सम्पत्ति, मेसिनरी र उपकरणमा लगानी ३.७ प्रतिशतले बढेको छ। बेरोजगारी दर पनि अप्रिलको ५.१ प्रतिशतबाट मेमा घटेर ५ प्रतिशतमा झरेको छ।
यी सबै तथ्यांकहरूले देखाउँछन् कि चीनको स्थिर आर्थिक वृद्धिको मूल कारण उसका सुदृढ र लचकदार आर्थिक नीतिहरू नै हुन्। CRI
#चीन #टैरिफ_युद्ध
