बिरसेबा (इजरायल), १० असार :
तेहरानले कतारमा रहेको अमेरिकी सैन्य बेसमा सीमित बदलामूलक मिसाइल आक्रमण गरेपछि इजरायल र इरानले मङ्गलबार अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पद्वारा प्रस्तावित युद्धविराम योजना स्वीकार गरेका छन् । युद्धविरामले मध्यपूर्वमा उथलपुथल मच्चाएको १२ दिने युद्धको अन्त्य गर्नेछ ।
दुवै पक्षले सम्झौता स्वीकार गर्नुअघि तेहरानले इजराइललाई लक्षित गरी अन्तिम मिसाइल आक्रमण गरेपछि मङ्गलबार बिहान कम्तीमा चार जनाको मृत्यु भएको थियो भने इजरायलले बिहान हुनुअघि इरानभरका ठाउँहरूलाई लक्षित गरेर हवाई आक्रमण गरेको थियो ।
इजरायलका प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुले ट्रम्पसँगको समन्वयमा इरानसँग द्विपक्षीय युद्धविराम गर्न इजरायल सहमत भएको बताउनुभएको छ ।
नेतान्याहुले सोमबार राति इजरायलको सुरक्षा क्याबिनेटलाई इरानको आणविक र ब्यालिस्टिक मिसाइल कार्यक्रमको खतरा हटाउन लगायत इरान विरुद्धको १२ दिने अपरेसनमा इजरायलले आफ्ना सबै युद्ध लक्ष्यहरू हासिल गरेको जानकारी दिएको बताउनुभयो ।
इजरायलले इरानको सैन्य नेतृत्व र धेरै सरकारी साइटहरूलाई पनि क्षति पुर्याएको र तेहरानको आकाशमा नियन्त्रण हासिल गरेको उहाँले बताउनुभयो ।
“इजरायलले युद्धविरामको कुनै पनि उल्लङ्घनको कडा जवाफ दिनेछ”, उहाँले भन्नुभयो ।
इरानी सहरहरूमा भारी इजराइली हमलाहरू बिहान ४ बजे (स्थानीय समय) को केही समय अघिसम्म जारी रहेको थियो । त्यसपछि इरानी आक्रमणले इजराइलीहरूलाई सूर्योदय हुँदा बम आश्रयमा हतारमा पठायो । इरानी आक्रमणमा कम्तीमा चार जनाको मृत्यु र आठ जना घाइते भएको इजराइलको मागेन डेभिड आदोम (एमडिए) उद्धार सेवाले बताएको छ ।
इरानले आफ्ना आक्रमणहरू रोक्नका लागि समयसीमा पार गरेको एक घण्टाभन्दा बढी समयपछि ट्रम्पले ट्रुथ सोसलमा लेख्नुभएको थियो, “युद्धविराम अब प्रभावमा छ । कृपया यसलाई उल्लङ्घन नगर्नुहोस् ! डोनाल्ड जे. ट्रम्प, संयुक्त राज्य अमेरिकाका राष्ट्रपति !”
इरानी राज्य टेलिभिजनले युद्धविराम ७ः३० बजे (स्थानीय समय) मा लागू भएको तर इरानी अधिकारीहरूले ट्रम्पको घोषणापछि कुनै टिप्पणी नगरेको बताएको छ । केही घन्टाअघि इरानका शीर्ष कूटनीतिज्ञले देश हवाई आक्रमण रोक्न तयार रहेको बताएका थिए ।
“अहिलेसम्म कुनै पनि युद्धविराम वा सैन्य कारबाहीको अन्त्यमा कुनै ‘सम्झौता’ भएको छैन”, इरानी विदेशमन्त्री अब्बास अराघचीले एक्समा एक पोस्टमा लेख्नुभएको छ, “यद्यपि इजरायली शासनले इरानी जनता विरुद्धको आफ्नो अवैध आक्रमण तेहरान समय बिहान ४ बजे भन्दा पछि रोक्छ भने, हामीसँग पछि हाम्रो प्रतिक्रिया जारी राख्ने कुनै मनसाय छैन । हाम्रो सैन्य कारबाही बन्द गर्ने अन्तिम निर्णय पछि गरिनेछ ।”
इरान–इजरायल युद्ध : पछिल्लो घटनाक्रम
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पद्वारा घोषणा गरिएको युद्धविरामको अन्तिम क्षणहरूमा मिसाइलहरूमार्फत इरान र इजरायलले मङ्गलबार एकअर्काविरुद्ध आक्रमण गरेका छन् ।
मध्यपूर्वी शत्रुहरू बीचको १२ दिने युद्ध ‘आधिकारिक अन्त्य’ हुने अपेक्षा गरिएको बेला पछिल्ला केही घटनाक्रमहरू :
– युद्धविराम –
ट्रम्पले सामाजिक सञ्जालमा अप्रत्याशित रूपमा राति पोस्टमा उल्लेख गरेअनुसार युद्धविराम सम्झौताले कट्टर शत्रुहरूलाई चरणबद्ध रूपमा गोलीबारी बन्द गर्नेछ ।
ट्रम्पका अनुसार इरानले मङ्गलबार ०४०० जिएमटी देखि सुरु हुने सबै अपरेसनहरू एकतर्फी रूपमा रोक्नेछ र इजरायलले १२ घण्टापछि यसको पालना गर्नेछ ।
“इजरायल र इरानबीच पूर्ण र सम्पूर्ण युद्धविराम हुने कुरामा पूर्ण सहमति भएको छ”, ट्रम्पले आफ्नो ट्रुथ सोसल प्लेटफर्ममा लेख्नुभयो ।
उहाँले ‘आधिकारिक अन्त्य’ इजरायल र इरानले ‘आफ्ना चलिरहेका अन्तिम मिसनहरू समाप्त र पूरा गरेपछि’ आउने बताउनुभयो ।
– कुनै सम्झौता छैन –
ट्रम्पको घोषणापछि इरानका विदेशमन्त्री अब्बास अराघचीले पोस्ट गर्नुभयो, “अहिलेसम्म युद्धविराम वा सैन्य अपरेसन बन्दको कुनै ‘सम्झौता’ छैन ।”
यद्यपि उहाँले यदि इजरायलले ‘आफ्नो अवैध आक्रमण’ रोक्यो भने तेहरानको ‘त्यसपछि हाम्रो प्रतिक्रिया जारी राख्ने कुनै इरादा हुनेछैन’ भन्नुभयो ।
जुन १३ मा इजरायलले आणविक र सैन्य स्थलहरूलाई लक्षित गरी इरानविरुद्ध आश्चर्यजनक ‘पूर्वनियोजित’ आक्रमणहरू गरेपछि सुरु भएको द्वन्द्वको अन्त्यमा इजरायलबाट तत्काल कुनै पुष्टि आएको छैन ।
– नयाँ हमलाहरू –
इरानको राज्य मिडियाले मङ्गलबार युद्धविराम हुने अपेक्षा गरिएको बेला इजरायलतर्फ मिसाइलको पाँचौँ लहर अघि बढेको बताएको छ ।
इजरायली सेनाले इरानबाट आएको मिसाइलको पछिल्लो राउन्डलाई रोक्ने काम गरिरहेको बताएपछि उत्तरी इजरायलमा हवाई आक्रमणको साइरन बजेको थियो ।
दक्षिणी बिरसेबामा इरानी क्षेप्यास्त्र आक्रमणमा चार जनाको मृत्यु भएको र दुई जना सामान्य घाइते भएको इजरायली आपत्कालीन सेवाले जनाएको छ ।
इजरायलमा इरानको आक्रमणबाट भएको क्षतिको पूर्ण सीमा सैन्य सेन्सरसिप नियमका कारण थाहा छैन । तर आधिकारिक तथ्याङ्कअनुसार देशभर कम्तीमा ५० प्रहार स्वीकार गरिएको छ र २४ जनाको मृत्यु भएको छ ।
इरानमा इजरायली हमलामा चार सयभन्दा बढीको मृत्यु भएको इरानको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ ।
– इरानद्वारा अमेरिकी हवाई अड्डामा हमला –
ट्रम्पको युद्धविराम घोषणाभन्दा केही घण्टाअघि इरानले तेहरानका आणविक सुविधाहरूमा अमेरिकी हमलाको बदलामा कतारमा रहेको अमेरिकी बेसमा मिसाइल प्रहार गरेको थियो ।
कतारले अल उदेद हवाई अड्डामा भएको आक्रमणलाई सफलतापूर्वक रोकेको बताएको छ । कतारले उक्त आक्रमणलाई सार्वभौमसत्ताको ‘स्पष्ट उल्लङ्घन’ भनेको छ र प्रतिक्रिया दिने अधिकार सुरक्षित रहेको बताएको छ ।
सप्ताहन्तमा संयुक्त राज्य अमेरिका बम विस्फोट अभियानमा सामेल भएपछि भएको यो आक्रमणलाई ट्रम्पले ‘धेरै कमजोर’ भन्दै अस्वीकार गर्नुभयो ।
उहाँका अनुसार इरानले आक्रमणको ‘पूर्व सूचना’ दिएको थियो । उहाँले इरानलाई यस कदमका लागि धन्यवाद दिँदै हमलाबाट ‘कसैले ज्यान नगुमाएको र कोही घाइते नभएको’ बताउनुभयो ।
– फैलावट –
संयुक्त राष्ट्रसङ्घका प्रमुख एन्टोनियो गुटेरेसले अल उदेद हवाई अड्डामा इरानले गरेको आक्रमणको निन्दा गर्दै लडाइँ रोक्न आह्वान गर्नुभएको छ ।
इरानको तटमा रहेको खाडी समुद्री व्यापार मार्गको विश्वव्यापी महत्त्वलाई ध्यानमा राख्दै चीनले सोमबार ‘युद्धको फैलावट’ विरुद्ध चेतावनी दिँदै अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई लडाइँले विश्व अर्थतन्त्रलाई असर गर्नबाट रोक्न अझ बढी गर्न आग्रह गरेको छ ।
अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियोले इरानलाई स्ट्रेट अफ होर्मुज बन्द गर्नबाट रोक्न सहयोग गर्न चीनलाई आह्वान गर्नुभएको थियो ।
व्यापारीहरूले इरानद्वारा सम्भावित प्रतिशोधको परिमाण मापन गरेपछि सोमबार तेलको मूल्य केही समयका लागि घटेको थियो ।
रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले तेहरानका विदेशमन्त्री अब्बास अराघचीसँगको मस्को बैठकमा इरानमाथि भएको आक्रमणलाई ‘अकारण’ र ‘अनुचित’ भन्दै निन्दा गर्नुभएको छ ।
