प्रेम सागर पाैडेल
डोनाल्ड ट्रम्पको आगामि प्रशासन अमेरिकी विदेश नीति र वैश्विक सम्बन्धमा उल्लेखनीय परिवर्तन ल्याउने सम्भावना राख्छ। यस प्रशासनले द्वितीय विश्वयुद्धपछि कायम रहेको अमेरिकी बहुपक्षीयताको अन्त्य, यूरोप-अमेरिका सम्बन्धमा ठूलो खाडल, युक्रेन युद्धको अन्त्य, र चीनसँग व्यापारिक युद्धको पुनःसुरुवात गर्नसक्छ। यद्यपि, चीनमाथिको आर्थिक दबाबको रणनीति असफल हुनसक्छ। अमेरिका आफ्ना सहयोगी राष्ट्रहरू, विशेषगरी यूरोप र पूर्वी एसियाका मित्रराष्ट्रहरूलाई आफ्नै सुरक्षाका लागि थप आर्थिक बोझ व्यहोर्न दवाव दिनेछ।
यूरोपको संकट र चीनको बढ्दो भूमिका
ट्रम्प प्रशासनको नीति यूरोपका लागि गम्भीर चुनौती सावित हुनेछ। यूरोपले युक्रेन युद्धमा ठूलो आर्थिक, कूटनीतिक र सैन्य लगानी गरेको छ, तर अमेरिकी नेतृत्वमा हुने सम्भावित सम्झौताले यूरोपलाई अपमानजनक स्थितिमा पार्नसक्छ। साथै, नाटो सदस्य राष्ट्रहरूलाई सुरक्षा खर्च बढाउन गरिएको दवाब यूरोपेली अर्थतन्त्रका लागि थप भार हुनेछ।
अर्कोतर्फ, अमेरिकी व्यापार नीति यूरोपका लागि चिन्ताजनक छ। ट्रम्प प्रशासनले यूरोपेली उत्पादनमाथि थप शुल्क लगाउने संकेत गरेको छ। दीर्घकालीन रूपमा हेर्दा, सन् 2009 यता अमेरिकी प्रति व्यक्ति जीडीपी झण्डै दुई गुणा वृद्धि भएको छ, तर यूरोजोनको वृद्धि २० प्रतिशतभन्दा कम रहेको छ। यसबाहेक, यूरोपले प्रविधि क्षेत्रमा उल्लेखनीय सफलता हासिल गर्न सकेको छैन, जसका कारण चीन वा अमेरिकासँग प्रतिस्पर्धा गर्न कठिन देखिन्छ।
यस्तो अवस्थामा, यूरोपका लागि चीनसँगको सम्बन्ध रणनीतिक रूपमा झन् महत्त्वपूर्ण बन्नेछ। चीनसँग असहयोगी वा निरपेक्ष व्यवहार गर्ने यूरोपेली नीति अब टिकाउ हुन सक्दैन। चीनलाई अलग्याउने अमेरिकी रणनीति (जस्तै, 5G मामलामा अमेरिकी दबाबमा यूरोपेली राष्ट्रहरू झुकेको) यूरोपका लागि फाइदाजनक देखिएको छैन।
यूरोपको नयाँ दिशा: चीनसँग सहकार्य आवश्यक
यूरोपले चीनप्रति आफ्नो दृष्टिकोण पुनर्विचार गर्नुपर्नेछ। यसको अर्थ हङकङ वा शिनजियाङ जस्ता मामलामा चीनको नीतिलाई सम्मानपूर्वक हेर्ने प्रवृत्ति विकसित गर्नु हो। बेलायतका नयाँ प्रधानमन्त्री कीर स्टार्मरको चीनप्रति व्यावहारिक दृष्टिकोण यस सन्दर्भमा उदाहरणीय हुनसक्छ।
चीनले स्पष्ट रूपमा देखाइसकेको छ कि यूरोप उसलाई समान तहको शक्तिको रूपमा हेर्न तयार छैन। तर, यूरोपले आफ्नो आर्थिक भविष्य सुरक्षित गर्न चीनलाई समान दर्जामा स्वीकार्नु अपरिहार्य हुन्छ।
विद्युतीय गाडी उद्योगमा चीनको प्रभुत्व
यूरोपले चीनलाई पहिले आर्थिक रूपमा कमजोर ठान्थ्यो, तर यो सोच अब अप्रासंगिक भइसकेको छ। हालैको यूरोपेली विद्युतीय गाडी (EV) उद्योग संकट नै यसको प्रमाण हो। चीनले यस क्षेत्रमा लामो समयसम्मको रणनीतिक योजना, उन्नत उत्पादन प्रणाली, बलियो आपूर्ति श्रृंखला, नवाचार, र लागत-कुशल उत्पादन मार्फत उल्लेखनीय अग्रता लिएको छ।
यूरोपले चिनियाँ EV उद्योगमाथि शुल्क लगाउने रणनीति अपनाएको देखिन्छ, तर यसले समस्या समाधान गर्दैन। बरु, यूरोपका EV निर्माताहरूले चिनियाँ पूँजी, प्रविधि, र आपूर्ति श्रृंखलामा सहकार्य गर्नुपर्छ।
हरित प्रविधि र प्रविधि हस्तान्तरणको नयाँ मोडेल
यूरोपले आफूलाई हरित प्रविधिको नेता ठान्थ्यो, तर अब चीनले यस क्षेत्रमा अग्रणी स्थान लिइसकेको छ। चीनले सौर्य, पवन ऊर्जा, ऊर्जा भण्डारण, र EV प्रविधिमा विश्वकै अग्रणी स्थान बनाएको छ।
यूरोपले चिनियाँ लगानीलाई स्वागत गर्नुपर्छ, जसरी अघिल्लो शताब्दीमा चीनले पश्चिमी प्रविधिबाट सिकेर आफ्नै नवाचार प्रणाली निर्माण गर्यो। अहिले यूरोप आफैं चिनियाँ प्रविधि हस्तान्तरणलाई स्वीकार गर्नुपर्ने मोडमा आइपुगेको छ।
नयाँ विश्व व्यवस्थामा चीनको स्थान
यूरोपले चीनलाई सहयोगी र साझेदारको रूपमा स्वीकार गर्ने हो भने मात्र दीर्घकालीन फाइदा लिनसक्छ। यदि यूरोपले पुराना पूर्वाग्रहहरू त्याग्न सक्यो भने मात्र नयाँ यथार्थअनुसार अगाडि बढ्न सक्छ।
समय बित्दै जाँदा, यो स्पष्ट हुँदै जानेछ कि चीन-यूरोप सहकार्य बिना, यूरोप आफ्नो आर्थिक र प्रविधिक स्थान जोगाउन असमर्थ हुनेछ। यूरोपले अब चीनबाट सिक्नुपर्ने समय आइसकेको छ।
