वासिङ्टन, १८ कात्तिक :
अमेरिकी राष्ट्रपतीय चुनाव बुझ्न गाह्रो भइरहेको छ ? यहाँ कमला ह्यारिस र डोनाल्ड ट्रम्पबीचको लडाइँका बारेमा मार्गदर्शन गर्न एउटा ए–जेड शब्दकोश छ ।
ए – गर्भपतन (एबोर्सन) : एक संवेदनशील मुद्दा जसलाई डेमोक्रेटहरूले राष्ट्रपतिका रूपमा ट्रम्पले सङ्घीय अधिकार समाप्त गरेका कारण उहाँको कमजोरीका रूपमा प्रयोग गर्ने आशा गरेका छन् ।
बी – सीमा (बोर्डर) : राष्ट्रपति जो बाइडेन र उपराष्ट्रपति ह्यारिसको कार्यकालमा मेक्सिकोको सीमाबाट लाखौँ कागजात बिनाका आप्रवासीहरूले पार गरेको आरोप लागेसँगै बाइडेनसँगको सहयोगका कारण उपराष्ट्रपति ह्यारिसका लागि कमजोरी ।
सी – क्यालिफोर्निया : ह्यारिसको उदारवादी गृह राज्य । यस परिस्थितिले उहाँलाई स्वतन्त्र र रिपब्लिकन मतदाताहरूलाई लोभ्याउन अझ बढी मध्यमार्गी देखिने प्रयास गर्न प्रेरित गरेको छ ।
डी – बहस (डिबेट) : जुनमा बाइडेनको विनाशकारी प्रदर्शनले उहाँलाई चुनावी प्रतिस्पर्धा छाड्न बाध्य पा¥यो । ट्रम्पलाई ह्यारिसले बहसमा पराजित गर्नुभयो र ट्रम्पले चुनाव दिनअघि पुनः बहस गर्न अस्वीकार गरे ।
ई – एलन मस्कको रूपमा : प्रविधि उद्योगपति मस्कले आफ्नो मुख, पैसा र मिडिया प्लेटफर्म ट्रम्पको सेवामा लगाउनुभएके छ ।
एफ – कोष सङ्कलन (फन्डरेजिङ) : बाइडेनको स्थान लिएपछि, ह्यारिसले अचानक खुसी समर्थकहरूबाट ठूलो मात्रामा चन्दा आकर्षित गरेर अमेरिकालाई चकित पार्नुभयो ।
– कुकुर र बिरालो खाने ? –
जी – जननेन्द्रिय (जेनिटेलिया) : दिवङ्गत गल्फ महान् अर्नोल्ड पामरको शारीरिक विशेषतालाई ट्रम्पले चुनावी ¥यालीमा सम्बोधन गर्न उचित ठान्नुभयो ।
एच – हैटियन : ओहायोमा बस्ने केही आप्रवासीको राष्ट्रियताका बारेमा ट्रम्प, उहाँका उपराष्ट्रपति उम्मेदवार जेडी भान्स र अन्य रिपब्लिकनहरूले गलत रूपमा मानिसहरूका कुकुर र बिरालो खाइरहेको आरोप लगाउनुभयो ।
आई – जानकारी (इनफर्मेसन, गलत र भ्रामक हेर्नुहोस्) : पाल्तु जनावर खाने हैटियन र रिपब्लिकन विधायक मार्जोरी टेलर ग्रिनको रत्नजस्तो फर्जी दाबीको कुहिरोले बाइडेन प्रशासनको मौसमलाई नियन्त्रण गरिरहेको छ ।
जे – जनवरी ६ : सन् २०२० को चुनावमा बाइडेनसँग हारेपछि ट्रम्पलाई सत्तामा राख्न चाहने हिंसक ट्रम्प समर्थकहरूद्वारा सन् २०२१ को क्यापिटल विद्रोहको मिति । ट्रम्पले हालै विद्रोहलाई ‘प्रेमको दिन’ भन्नुभएको छ ।
के – कमला : नाममा के छ ? यदि निर्वाचित भएमा । उहाँ अमेरिकाको पहिलो महिला राष्ट्रपति र दक्षिण एसियाली वंशको पहिलो राष्ट्रपति हुनुहुनेछ । दुवै ऐतिहासिक उपलब्धिहरू उहाँको नाममा प्रतिबिम्बित छन् ।
एल – महिलाहरू (लेडिज) : बिरालो भएका तर बच्चा नभएका । भान्सले वर्षौंअघि परिभाषित गरेको जनसाङ्ख्यिकी समूह । यसले उहाँलाई उनलाई सताउन फर्केर आयो ।
एम – मिडिया : ह्यारिसलाई एक–एक अन्तर्वार्ताहरू टार्ने आरोप लागेको थियो । यसले अमेरिकीहरूले उहाँका बारेमा धेरै नजानेको छाप बलियो बनायो । तथापि उहाँ हालै यस कार्यमा विकसित हुनुभएको छ । फक्स न्युजसँगको शत्रुतापूर्ण अन्तर्वार्ता समेत सामना गर्नुभएको छ ।
– सबैभन्दा सुन्दर शब्द –
एन – राष्ट्रिय सुरक्षा (नेसनल सिक्योरिटी) : ट्रम्पले यसलाई बलियो बनाउने बताउनुभएको छ भने ह्यारिसले ट्रम्प यसका लागि खतरा भएको ठान्नुहुन्छ ।
ओ – पुरानो (ओल्ड) : ८१ वर्षीय बाइडेन अर्को कार्यकालका लागि धेरै थकित भएको छाप परेकोले पछि हट्नुभयो । ७८ वर्षीय ट्रम्प अहिलेसम्मकै सबैभन्दा पाको अमेरिकी उम्मेदवार हुनुहुन्छ । तुलनात्मक रूपमा ६० वर्षीय ह्यारिस जवान देखिनुहुन्छ ।
पी – प्रोजेक्ट २०२५ : ट्रम्पअन्तर्गत अति–दक्षिणपन्थी शासनका लागि एक प्रमुख थिङ्क ट्याङ्कको खाका ।
क्यू – राजीनामा (क्विट) : बाइडेन दौडबाट बाहिरिनु । यस जुलाईमा पदस्थ राष्ट्रपतिले किनारा लागेर ह्यारिसलाई स्थान दिएको राजनीतिक भूकम्पले अर्को ट्रम्प कार्यकालका लागि बढ्दो रूपमा आत्मसमर्पण गरेका डेमोक्रेटहरूलाई पुनर्जीवित ग¥यो ।
आर – अस्वीकार (रिफ्युजल) : अर्को जनवरी ६ जस्तो विद्रोहको छायाँ उठाउँदै ट्रम्पले नोभेम्बरमा हार स्वीकार गर्ने वाचा गर्न अस्वीकार गर्नुभएको छ ।
एस– स्विङ राज्यहरू : सात राज्य जुन जुनसुकै तर्फ जान सक्छन् र चुनाव निर्धारण गर्ने मानिन्छन् ।
टी – भन्सार शुल्क (ट्यारिफ) : ट्रम्पले अमेरिकामा हुने सबै आयातमा लगाउने भन्नुभएको कर । “यो शब्दकोषको सबैभन्दा सुन्दर शब्द हो” उहाँले भन्नुभएको छ ।
यू – ‘अयोग्य’ र ‘अस्थिर’ (अनफिट र अनस्टेबल) ः ह्यारिसले ट्रम्पलाई वर्णन गर्ने तरिका ।
भी – अस्पष्ट (भेग) : ह्यारिसले सम्भावित मतदाताहरूलाई अलग नपार्न जानाजान आफ्नो नीतिगत स्थितिहरू अस्पष्ट छोडेको आरोप सामना गर्नुभएको छ । ट्रम्पले पनि तिनीहरूलाई कसरी सत्य बनाउने भन्ने विवरण नदिई ठूला वाचाहरू गर्नुभएको छ ।
डब्ल्यू – विचित्र (वेर्ड) : ह्यारिसकी उपराष्ट्रपति उम्मेदवार टिम वाल्जले ट्रम्प, भान्स र उनीहरूको परिधिमा रहेका अन्यहरूलाई वर्णन गर्न यो शब्द गढ्नुभएको छ । यसले डेमोक्रेटहरूलाई धेरै खुसी तुल्यायो ।
एक्स – थकित (एक्जस्टेड) : ट्रम्पका एक सहयोगीले कठिन अन्तिम चरणमा रिपब्लिकनलाई वर्णन गर्न प्रयोग गरेको भनिएको शब्द ।
वाई – यस म्यान : ट्रम्पले दोस्रो कार्यकालमा आफूलाई घेर्ने मानिसहरू । यसको अर्थ हठी वा खतरनाक व्यवहारको विरुद्ध कुनै सुरक्षा बार नहुने डर ।
जेड – जेलेन्स्की, भोलोदिमिर : निश्चय नै २०२२ को आक्रमणको आदेश दिने पुटिनप्रति ट्रम्पको झुकावका बारेमा चिन्तित युक्रेनी राष्ट्रपति ।
सङ्ख्यामा अमेरिकी चुनाव
स्विङ राज्य, निर्वाचक मण्डलका मत, मतपत्रमा माथिदेखि तलसम्मका उम्मेदवार र लाखौँ सम्भावित मतदाताहरू– यहाँ सङ्ख्यामा अमेरिकी चुनावको विश्लेषण गरिएको छ ।
– दुई –
केही स्वतन्त्र उम्मेदवारले चुनाव लडे । कम्तीमा एक जना रोबर्ट एफ. केनेडी जुनियरले आँखीभौँहरू उचाल्ने खालका समाचार शीर्षकहरू बनाउनुभयो ।
तर अन्ततः राष्ट्रपति पदको दौड दुई विकल्पमा सीमित छ । प्रमुख पार्टीका दुई उम्मेदवारहरू डेमोक्रेट कमला ह्यारिस र रिपब्लिकन डोनाल्ड ट्रम्प ध्रुवीकृत अमेरिकाको नेतृत्व गर्न प्रयासरत हुनुहुन्छ ।
– पाँच –
नोभेम्बर ५– चुनाव दिन । परम्परागत रूपमा नोभेम्बरको पहिलो सोमबारपछिको मङ्गलबार ।
– सात –
स्विङ राज्यको सङ्ख्या – यी राज्यले कुनै एक पार्टीलाई स्पष्ट प्राथमिकता दिँदैनन् । अर्थात् तिनीहरू जित्न सकिने अवस्थामा छन् ।
ह्यारिस र ट्रम्पले एरिजोना, जर्जिया, मिशिगन, नेभाडा, नर्थ क्यारोलाइना, पेन्सिलभेनिया र विस्कन्सिनका मतदाताहरूलाई लोभ्याउँदै हुनुहुन्छ र विजय सुनिश्चित गर्न त्यहाँ आफ्ना प्रचार प्रयासहरू केन्द्रित गर्दैहुनुहुन्छ ।
अत्यन्त कडा प्रतिस्पर्धाको चुनावमा ती कुनै पनि राज्यमा केही मतले नै परिणाम निर्धारण गर्न सक्छ ।
– ३४ र ४३५ –
मतदाताहरूले चुनावका दिन केवल ह्वाइट हाउस कब्जा गर्ने निर्णय गर्दैनन् । उनीहरूले अमेरिकी कंग्रेसलाई पनि ताजा बनाउनेछन् ।
सिनेटका ३४ सिट र प्रतिनिधि सभाका सबै चार सय ३५ स्थान चुनावका लागि खुला छन् ।
प्रतिनिधि सभामा सदस्यहरूको कार्यकाल दुई वर्षको हुन्छ । हाल रिपब्लिकनहरूको बहुमत छ र ह्यारिसका डेमोक्रेटहरूले परिवर्तनको आशा गर्नेछन् ।
सिनेटमा एक सय सिटमध्ये ३४ सिट छ वर्षे कार्यकालका लागि उपलब्ध छन् । रिपब्लिकनहरूले डेमोक्रेटको सानो बहुमत उल्टाउने आशा गरिरहेका छन् ।
– ५३८ –
संयुक्त राज्य अमेरिकामा राष्ट्रपति निर्वाचनलाई नियन्त्रण गर्ने सार्वभौमिक मताधिकार अप्रत्यक्ष प्रणाली निर्वाचक मण्डलमा स्वागत छ ।
प्रत्येक राज्यमा निर्वाचकहरूको फरक सङ्ख्या छ । जनसङ्ख्याअनुसार फरक हुने प्रतिनिधि सभाका निर्वाचित प्रतिनिधिहरूको सङ्ख्यामा सिनेटरहरूको सङ्ख्या (प्रति राज्य दुई) जोडेर गणना गरिन्छ ।
उदाहरणका लागि रुरल भर्मोन्टमा जम्मा तीन निर्वाचक मत छन । त्यसैगरी विशाल क्यालिफोर्नियामा ५४ छन् ।
पचास राज्य र कोलम्बिया जिल्लामा कूल पाँच सय ३८ निर्वाचक छरिएका छन् । ह्वाइट हाउस जित्न उम्मेदवारले दुई सय ७० मत जित्नुपर्छ ।
– ७७४,००० –
पेव रिसर्च सेन्टरका अनुसार सन् २०२० को चुनाव सुचारु रूपले सञ्चालन भएको सुनिश्चित गर्ने मतदान कर्मचारीहरूको सङ्ख्या ।
संयुक्त राज्य अमेरिकामा तीन प्रकारका चुनाव कर्मचारीहरू छन् ।
मतदाताहरूलाई स्वागत गर्न, भाषामा सहयोग गर्न, मतदान उपकरण सेट गर्न र मतदाता आइडी र दर्ताहरू प्रमाणित गर्न नियुक्त गरिएका अधिकांश मतदान कर्मचारीहरू हुन् ।
पेवका अनुसार निर्वाचन अधिकारीहरू मतदान कर्मचारीहरूलाई तालिम दिने जस्ता विशेष कर्तव्यहरू पूरा गर्न निर्वाचित, नियुक्त वा मनोनीत गरिन्छन् ।
मतदान पर्यवेक्षकहरू सामान्यतया राजनीतिक दलहरूद्वारा मतगणना अवलोकन गर्न नियुक्त गरिन्छन् । ट्रम्पले नतिजा बिना शर्त स्वीकार गर्न अस्वीकार गरेका कारण यस वर्ष विशेष रूपमा विवादास्पद हुने अपेक्षा गरिएको छ ।
धेरै निर्वाचन कर्मचारीहरूले नोभेम्बर ५ को मतदानअघि आफूहरूले सामना गरिरहेको दबाब र धम्कीहरूका बारेमा एएफपीसँग पहिले नै कुरा गरिसकेका छन् ।
– सात करोड ५० लाख –
नोभेम्बर २ सम्म फ्लोरिडा विश्वविद्यालयको डाटाबेसअनुसार सात करोड ५० लाखभन्दा बढी अमेरिकीले अग्रिम मतदान गरिसकेका छन् ।
अधिकांश अमेरिकी राज्यले मानिसहरूलाई नोभेम्बर ५ को मतदान दिनमा समय मिलाउन नसक्ने वा मतदान गर्न नसक्ने अवस्थाको सामना गर्न व्यक्तिगत मतदान वा हुलाक मतदानको अनुमति दिन्छन् ।
– २४ करोड ४० लाख –
बाइपार्टिसन पोलिसी सेन्टरका अनुसार सन् २०२४ मा मतदान गर्न योग्य हुने अमेरिकीहरूको सङ्ख्या ।
तीमध्ये कति जनाले वास्तवमै मतदान गर्नेछन् भन्ने कुरा हेर्न बाँकी नै छ । तर पेव रिसर्च सेन्टरका अनुसार सन् २०१८ र सन् २०२२ को मध्यावधि चुनाव तथा सन् २०२० को राष्ट्रपतीय मतदानले संयुक्त राज्य अमेरिकामा दशकौँयता देखिएका त्यस्तै प्रकारका तीन उच्चतम मतदान सहभागिता उत्पन्न गरेका थिए ।
“मतदान–योग्य जनसङ्ख्याको लगभग दुई–तिहाई (६६ प्रतिशत) सन् २०२० को राष्ट्रपति चुनावमा मतदान गर्न उपस्थित भए । यो सन् १९०० यताको कुनै पनि राष्ट्रिय चुनावको उच्चतम दर हो”, पेवले आफ्नो वेबसाइटमा भनेको छ ।
जनगणना ब्युरोका अनुसार त्यो करिब १५ करोड ५० लाख मतदाता बराबर थियो ।
(रासस/एएफपी)
