ध्रुव गिरी
काठमाडौँ, १९ भदौः
टुँडीखेलमा भएको विरोधले देशको राजनीतिक नेतृत्वप्रति जनताको निराशा र असन्तोषलाई सतहमा ल्यायो। केपी शर्मा ओली र शेरबहादुर देउवाले लामो समयदेखि नेपालमा राजनीतिक नेतृत्व सम्हाल्दै आएका छन्। तर, जनताको विश्वास जित्न असफल भएका छन्। यो विरोध जनताको गहिरो असन्तोषको परिणाम हो। सरकारको असफलता, भ्रष्टाचार, र जनताका समस्याहरूलाई बेवास्ता गर्ने प्रवृत्तिले गर्दा जनताले यी नेताहरूलाई दोषी ठानेका छन्। ओली र देउवाको नेतृत्वमा रहेको सरकारमाथि गम्भीर आलोचना हुँदै आएको छ, र यो विरोधले तिनको नेतृत्व क्षमतामा गम्भीर प्रश्न उठाएको छ।
नेपालमा हालका दिनमा देखिएको राजनीतिक अस्थिरता, नेताहरूबीचको आरोप-प्रत्यारोप, र जनता बीचको असन्तुष्टिले देशलाई थप जटिलतामा पुर्याएको छ। टुँडीखेलमा भएको ओली र देउवाको विरोधदेखि लिएर, सामाजिक सञ्जालमा नेताहरूको कठोर आलोचना, र संसदमा विदेशीको “कमारा” भएको आरोपले मुलुकको राजनीतिक वातावरणलाई थप अस्थिर बनाइरहेको छ। यस आलेखमा, यी विविध पक्षहरूलाई समेट्दै, नेपालमा उब्जिरहेको असन्तोषको विश्लेषण गरिनेछ।
नेपालको राजनीतिक परिदृश्यमा हालको विरोध र असन्तोषको लहर गम्भीर रूपमा सतहमा आएको छ। जनताले नेताहरूको असफल नेतृत्व, भ्रष्टाचार, र जनताका समस्याहरूको बेवास्ता गरेको ठान्दै उनीहरूको आलोचना गर्दै आएका छन्। टुँडीखेलमा आयोजित विरोध प्रदर्शनले यस असन्तोषलाई स्पष्ट रूपमा देखाएको छ। जनताले वर्तमान सरकारको कामप्रति अविश्वास व्यक्त गरेका छन्, र यो अविश्वासले गर्दा व्यापक विरोध प्रदर्शनहरू भइरहेको छ। टुँडीखेलमा ओली र देउवाको विरोधले सरकारको नेतृत्वमा रहेको दुई प्रमुख पार्टीका नेताहरू प्रति जनताको आक्रोशलाई उजागर गर्यो। जनताले यी नेताहरूलाई देशको अस्थिरता, आर्थिक संकट, र जनताको पीडामा दोषी ठानेका छन्।
सामाजिक सञ्जाल नेपालमा जनताको आवाज व्यक्त गर्ने एक शक्तिशाली माध्यम बनेको छ। तर, यसले नेता तथा अन्य व्यक्तिहरूको क्रियाकलापमाथि गम्भीर र कठोर आलोचना गर्न पनि प्रयोग भइरहेको छ। नेताहरूमाथि सामाजिक सञ्जालमा गरिने आलोचना र गाली-गलौजले राजनीतिक वातावरणलाई थप अस्थिर बनाइरहेको छ। नेपालका नेताहरूले सामाजिक सञ्जालमा जनताको कठोर टिप्पणी र आक्रोशको सामना गर्नु परिरहेको छ। यसले नेताहरूको मनोबललाई असर पार्नुका साथै जनतासँगको सम्बन्धलाई कमजोर बनाएको छ।
नेपालको राजनीतिमा नेताहरूबीचको आरोप-प्रत्यारोपको खेल पुरानै हो, तर अहिलेको अवस्थामा यो झन् गम्भीर भएको छ। विभिन्न मुद्दाहरूमा नेताहरूले एकअर्कालाई दोषारोपण गर्दै आएका छन्। संसदमा समेत नेताहरूले एकअर्कालाई “विदेशीका कमारा” भएको आरोप लगाएका छन्। यस प्रकारका आरोप-प्रत्यारोपले राजनीतिक दलहरूबीचको संवाद र सहकार्यलाई कमजोर बनाएको छ।
नेपालको राजनीतिक अस्थिरता हाल चरम सीमा पुगेको छ। नेताहरूबीचको असहमति, भ्रष्टाचार, र असफल नीतिहरूले जनतामा निराशा पैदा गरेको छ। सरकार गठनमा ढिलाइ, नीति निर्माणमा अनिश्चितता, र नेताहरूबीचको विवादले गर्दा देशको आर्थिक अवस्था कमजोर भएको छ। यो अस्थिरता मात्र सरकारको असफलता होइन, समग्र राजनीतिक प्रणालीको असफलताको प्रतीक हो। यो अस्थिरता केवल आर्थिक पक्षमा मात्र सीमित नभई सामाजिक र राजनीतिक पक्षमा पनि गम्भीर असर पारिरहेको छ।
नेपालको कूटनीतिक मर्यादामा पनि गम्भीर धक्का लागेको छ। नेताहरूले आपसी विवाद र आरोप-प्रत्यारोपमा ध्यान केन्द्रित गर्दा, नेपालको कूटनीतिक सम्बन्ध र प्रतिष्ठा कमजोर हुँदै गएको छ। विदेशी स्वार्थका परियोजनाहरूलाई संसदबाट पास गर्नु, जनताको विरोधका बावजुद तिनीहरूलाई अगाडि बढाउनु, र नेताहरूको गैरजिम्मेवारीपूर्ण व्यवहारले नेपालको कूटनीतिक प्रतिष्ठामा गम्भीर असर पुर्याएको छ।
नेपालको आर्थिक अवस्था अहिले निकै कठिन अवस्थामा छ। राजनीतिक अस्थिरता, नेताहरूबीचको विवाद, र भ्रष्टाचारले गर्दा देशको अर्थतन्त्र कमजोर हुँदै गएको छ। वैदेशिक लगानीमा कमी आएको छ, रोजगारका अवसरहरू खुम्चिएका छन्, र जनतामा निराशा फैलिएको छ। देशको आर्थिक संकटले जनताको जीवनस्तरमा प्रत्यक्ष असर पारिरहेको छ। बेरोजगारीको समस्या बढिरहेको छ, गरिबीले जरा गाडेको छ, र आर्थिक असमानता बढ्दै गएको छ। यो संकट केवल आर्थिक पक्षमा मात्र सीमित नभई सामाजिक र राजनीतिक पक्षमा पनि गम्भीर असर पारिरहेको छ।
राजनीतिक अस्थिरता र आर्थिक संकटले गर्दा नेपालमा रोजगारका अवसरहरू खुम्चिएका छन्। वैदेशिक लगानीमा कमी आएको छ, र देशभित्र पनि उद्योगधन्दा, व्यापार व्यवसाय कमजोर अवस्थामा पुगेका छन्। रोजगारका अवसरहरू खुम्चिनु भनेको जनताको जीवनस्तरमा प्रत्यक्ष असर पर्नु हो। बेरोजगारीले गरिबी, अशिक्षा, र सामाजिक समस्याहरूलाई झन् बलियो बनाउँछ। यसले गर्दा जनतामा निराशा फैलिरहेको छ, र युवा वर्ग विदेश पलायन हुन बाध्य भइरहेको छ।
नेपालमा भ्रष्टाचारको समस्या पुरानै हो, तर अहिलेको अवस्थामा यो समस्या झन् जटिल बनेको छ। कतिपय नेताहरूले भ्रष्टाचारका फाइल लुकाएर अपराधीलाई वा आरोपितलाई राजनीतिक संरक्षण प्रदान गरिरहेका छन्। भ्रष्टाचारले न्याय प्रणालीमाथि गम्भीर प्रश्न उठाएको छ, र जनतामा न्यायप्रति अविश्वास पैदा गरेको छ। भ्रष्टाचारको संरक्षण र न्यायप्रणालीमा हस्तक्षेपका कारण जनतामा असन्तोष बढ्दै गएको छ।
नेपालको राजनीतिक क्षेत्रमा स्वार्थ बाझिएका व्यक्तिहरूलाई राजनीतिक पदमा नियुक्ति दिनु सामान्य प्रक्रिया बनेको छ। यसले राजनीतिक नेतृत्वको नैतिकता र जनतासँगको सम्बन्धलाई कमजोर बनाएको छ। नेताहरूले जनताका भलाइभन्दा पनि व्यक्तिगत वा दलगत स्वार्थका कारण राजनीतिक पदहरूको बाँडफाँड गर्दा, शासन प्रणालीमा गम्भीर समस्या देखापरेको छ। यसले राजनीतिक वातावरणलाई अस्थिर बनाएको छ, र जनतामा निराशा फैलाएको छ।
नेपालमा कतिपय विदेशी परियोजनाहरू जनताका विरोधका बावजुद संसदबाटै पास भएर कार्यान्वयनमा आएको देखिन्छ। विदेशी स्वार्थसँग गाँसिएका परियोजनाहरूले नेपालको राष्ट्रिय हितमाथि आँच पुर्याउने जोखिम बढाएको छ। विदेशी स्वार्थका परियोजनाहरूले देशको स्वाधीनता र राष्ट्रिय सुरक्षामा गम्भीर चुनौती खडा गरेको छ। जनताले यसप्रति व्यापक असन्तुष्टि व्यक्त गरिरहेका छन्, र यो असन्तोष भविष्यमा ठुलो विरोधको रूपमा देखापर्न सक्छ।
नेपालमा शिक्षा र स्वास्थ्यको निजीकरणले गरिब र निमुखाहरूको पहुँचभन्दा बाहिर पुगेको छ। निजीकरणले गर्दा सार्वजनिक सेवाहरू कमजोर बनेका छन्, र गरिबीले जनताको जीवनस्तरमा प्रत्यक्ष असर पारेको छ। शिक्षा र स्वास्थ्यमा पहुँचको अभावले समाजमा असमानता र अन्यायको भावना बढाएको छ। गरिब र निमुखाहरूका लागि यी सेवाहरू पहुँचभन्दा बाहिर पुगेका छन्, जसले गर्दा जनतामा निराशा फैलिएको छ।
नेपालमा साना घटनाहरूले ठुलो रूप लिनुका पछाडि राजनीतिक अस्थिरता, भ्रष्टाचार, सामाजिक असमानता, र नेताहरूको असफल नेतृत्वजस्ता कारणहरू छन्। नेताहरूको असफलता र भ्रष्टाचारले जनतामा निराशा र असन्तोष बढाएको छ। सामाजिक असमानता र अन्यायले जनताको असन्तोषलाई अझ गहिरो बनाउँछ, जसले गर्दा साना घटनाहरूले ठुलो विरोधको रूप लिन सक्छ। सामाजिक सञ्जालको प्रभावले पनि यस्ता घटनाहरूलाई बढावा दिन्छ। नेताहरूको गैर-जिम्मेवारी र जनताको समस्याप्रति बेवास्ताले साना घटनाहरूलाई ठुलो प्रदर्शनमा परिणत गर्न सक्छ। यसैले, नेताहरूले जनताका समस्याप्रति संवेदनशील भएर काम गर्न आवश्यक छ।
नेपालको वर्तमान राजनीतिक वातावरण गम्भीर संकटमा छ। राजनीतिक अस्थिरता, नेताहरूबीचको आरोप-प्रत्यारोप, भ्रष्टाचार, र जनतामा बढ्दो असन्तोषले गर्दा देशको राजनीतिक र आर्थिक अवस्था कमजोर भएको छ। नेताहरूले जनताका आवाज सुन्नुपर्ने र राष्ट्रिय हितलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने आवश्यकता छ। राजनीतिक दलहरूबीचको सहकार्य र विश्वासको वातावरण सिर्जना नगरेसम्म, देशको विकास प्रक्रिया र जनताको भलाइ सम्भव छैन। देशलाई आर्थिक र सामाजिक स्थिरतामा फर्काउनका लागि नेताहरूले जिम्मेवारीपूर्वक काम गर्नुपर्छ, अन्यथा राजनीतिक अस्थिरता अझै बढ्नेछ, जसको असर समग्र देशमा पर्नेछ।
